Tito'nun Gizli Sığınağı Görenleri Şaşkına Çevirdi

Türkiye'nin onur konuğu olduğu Saraybosna Çağdaş Sanatlar Bienali için Bosna-Hersek'e gelen sanatçıların gezdiği, eski Yugoslavya'nın Lideri Mareşal Josip Broz Tito tarafından nükleer saldırılara karşı yaptırılan ve 1992 yılında tespit edilen sığınağın şifresinin ''İstambul'' olduğu ortaya çıktı.

Bienalin açılış kokteyli ve düzenlenen seminerlerin ardından Türkiye'nin Saraybosna Büyükelçisi Vefahan Ocak, eski Yugoslavya'nın son Dışişleri Bakanı Budimir Lançor, çeşitli ülkelerin büyükelçileri ve sanatçılar, Konyiç'teki Tito'nun gizli sığınağını gezdi.



Tito'nun Gizli Sığınağı Görenleri Şaşkına Çevirdi
Ormanlar arasında, Neretva Nehri kenarındaki iki katlı bir çiftlik evi görünümündeki yapıdan içeri girilerek ulaşılan sığınak, görenleri şaşkına çevirdi. Dağın altında inşa edilmiş, uzun ince koridorlarla çok sayıda odanın birbirine bağlandığı sığınak, özenle yapılmış toplantı ve yatak odaları, çalışma ofisleri, banyoları ve lavabolarıyla dikkati çekiyor.

Her türlü detayın en ince şekliyle düşünüldüğü sığınakta, muhabere sistemleri, gizli yazışmaların yapıldığı özel şifreli daktilo odaları, özel hatlı telefonlar, su depoları, gaz maskeleri, havalandırma sistemleri bulunuyor.

Lavabolarında sabunların, tuvalet kağıtlarının halen muhafaza edildiği sığınakta adeta zamanın durduğu hissediliyor.

Sığınakta eski Yugoslavya döneminde yaptırılan ve bu sığınaktan daha küçük olan diğer 27 sığınağın şifreleri ve bulundukları yerlerin adreslerini gösteren haritaların bulunduğu oda da kapılarını sanatçılara açtı.

"İstambul" Şifresini Sadece 6 Kişi Biliyordu
Farklı isimlerle şifrelendirilen sığınakların merkezi konumundaki Konyiç'teki sığınağın ''İstambul'' olan şifresi ise dikkati çekti. Haritada ''İstambul'' olarak kodlanan ve Tito tarafından verildiği bildirilen bu şifrenin, eski Yugoslavya döneminde üst düzey yöneticilerden sadece 6 kişinin bildiği kaydedildi.

Sığınağı gezen sanatçılara rehberlik yapan emekli Albay Şerif Grabovica, Konyiç'teki bu sığınakta 22 yıl görev yaptıktan sonra emekli olduğunu ve 'İstambul'' şifresinin Tito tarafından konulduğunu kaydetti.

Şifrelerin üçüncü şahıslar tarafından öğrenildiğinden şüphelendiği zaman da kodlar değişirdi, fakat bu sığınağın 'İstambul' şifresi hiç değişmedi.

Belki de en büyük ve teknik anlamda en gelişmiş bu sığınağımız, bir nevi merkez olmasından ve büyüklüğünden dolayı 'İstambul' kodunu kazandı. 'İstambul'' kodunu ise üst düzey yetkililerden sadece 6 kişi biliyordu.''

"İlk Kez Bu Sığınağın Varlığına Tanıklık Ediyorum"
Sanatçılarla birlikte Konyiç'teki sığınağı gezen eski Yugoslavya'nın son Dışişleri Bakanlığını yapan (1987-1991) ve halen Hırvatistan Devlet Başkanı Ivo Yosipoviç'in danışmanı olan Budimir Lonçar da ''görevde bulunduğu süre içerisinde bu sığınaktan haberi olup olmadığı'' yönündeki soru üzerine, ''Dışişleri Bakanı olmama rağmen, ilk kez bu sığınağı sizlerle birlikte geziyorum ve ilk kez bu sığınağın varlığına tanıklık ediyorum'' dedi.

Çağdaş sanatlar bienali kapsamında Saraybosna ve Mostar'ın ardından Belgrad, Zagreb ve Podgorica'da da Soğuk Savaş döneme ve sığınaklarla ilgili çeşitli seminerler düzenlenecek.

Konyiç'teki sığınakta da Ocak ayından itibaren sanatçılar, Soğuk Savaş ve devlet temalı çağdaş eserler yapmaya başlayacak.

Bienalin finali ise 27 Mayıs 2011'de Konyiç'teki sığınakta, çağdaş sanat eserleri sergisinin açılışıyla tamamlanacak.